Recenzja filmu – „Czwarty stopień” („The Fourth Kind”)

Przyznaję się bez bicia, jeszcze kilka lat temu podniecałem się na myśl o kolejnym odcinku „Z Archiwum X”, mocno interesowałem się tematyką UFO i tak dalej. Mimo wszystko ciągle w jakimś tam stopniu mnie to ciekawi, więc gdy usłyszałem o filmie „Czwarty Stopień”, który ponoć „oparto na faktach”, postanowiłem się mu przyjrzeć. Olatunde Osunsanmi, który jest zarówno scenarzystą jak i reżyserem, skorzystał ze znanego od czasów „Blair Witch Project” pomysłu na „urealnienie” swojego dzieła. Właściwie od początku, wmawia się nam, jakoby wydarzenia przedstawione w tym filmie miały miejsce w rzeczywistości. Już w pierwszej scenie, Milla Jovovich wcielająca się w główną rolę – Abbey Tyler, kobietę, która przeżyła spotkanie z „nimi” – opowiada nam, że wszystkie przedstawione wydarzenia faktycznie miały miejsce, a dodatkowo wspomina o wzbogaceniu filmu „materiałami archiwalnymi”, czyli po prostu prawdziwymi nagraniami z sesji Abbey i podobnymi. Początek zapowiadał całkiem niezły film, ba, do tego oparty na faktach – niczego nie podejrzewając, z wypiekami na twarzy i talerzu wziąłem się za oglądanie.

Akcję osadzono na Alasce, w miejscowości Nome. Dzieją się tu dziwne rzeczy, bez wieści giną ludzie, a mąż Abbey zostaje zamordowany w tajemniczych okolicznościach. Tyler jest psychologiem, przy okazji prowadzenia sesji z mieszkańcami odkrywa pewien wzorzec, widzi powiązania i podobne symptomy u różnych pacjentów. Co najgorsze, u siebie też je zauważa, a do tego całość zaczyna się w pewien sposób łączyć z morderstwem jej męża…

Zgodnie z tym, co zapowiada pani Jovovich na początku – wiele razy w filmie używane są „nagrania archiwalne”. Najczęściej wygląda to w ten sposób, że obraz dzieli się na pół, gdzie z jednej strony widzimy „oryginalne wydarzenia”, nagrane amatorską kamerą, a z drugiej „rekonstrukcję”. Rozumiem, co twórcy chcieli osiągnąć stosując taki efekt, pragnęli pogłębić „realizm” przedstawionych wydarzeń. Ale moim zdaniem – wygląda to dziwnie i niepotrzebnie rozprasza. Już lepiej, gdyby pan Osunsanmi zdecydował się cały film zrealizować w formie „dokumentu”. Dodatkowo, właściwie po jednym czy dwóch takich split screen’ach zacząłem coś podejrzewać. Często synchronizacja oryginału z filmem była po prostu zbyt dobra… A zauważyłem to już w 1/3 seansu. Potem było tylko gorzej. Fakty są takie, że cała ta historia o prawdziwych wydarzeniach to bujda, zwykły paradokument i sądzę, że każdy średnio-inteligentny widz zrozumie to najpóźniej w połowie seansu. Co bardzo psuje przyjemność z oglądania. Gdy człowiek myśli „oparte na faktach”, jakoś łatwiej mu przełknąć taką sobie konstrukcję fabularną, ale gdy czar pryska, czuje się normalnie w świecie oszukany. Zostaje tylko śmieszny miszmasz „Egzorcysty”, „Paranormal Activity” oraz mało ambitnego filmu sci-fi.

Jak zwykle przy recenzji filmu, wypadałoby wspomnieć o aktorstwie… Cóż, raczej niema co spodziewać się cudów. Przyznaję – Milla poradziła sobie całkiem nieźle, podobnie z Will’em Patton ’em – grający rolę szeryfa aktor spisał się przyzwoicie. Reszta natomiast… bardzo średnio. Wprawdzie nie było aktora, którego gra totalnie odrzuciłaby mnie od filmu, jednakże spodziewałem się czegoś więcej. Aha, aktorka grająca w „paradokumentalnej” części odtwarza swoją rolę bardzo dobrze, ale efekt psuje to co w późniejszej części filmu kazano jej odgrywać, to znaczy – trudno po prostu uwierzyć, że to co mówi i przeżywa jest prawdziwe, lecz to bardziej wina scenarzysty, niż aktorki.

Nie oczekiwałem genialnego dzieła, a porządnego filmu, który zwróciłby uwagę typowego człowieka na dziwne wydarzenia, jakie zdarzają się w milionach miejsc na całym świecie. A dostałem zakłamaną historyjkę. To całe oszukiwanie widza miało na celu tylko zwiększenie oglądalności. Jak wspomniałem wcześniej – do pewnego momentu ogląda się całkiem dobrze, potem jest po prostu źle. A człowiek dociera do napisów końcowych, tylko żywiąc nadzieję, że w jakiś sposób zostanie jeszcze zaskoczony. Niestety, nic takiego niema miejsca. Czy warto? Moim zdaniem – nie. Ani to straszne, ani śmieszne, nawet nie trzyma w napięciu. O ile pragniesz tylko spędzić jakoś wieczór i nie masz nic do roboty, ok, można obejrzeć. Jeśli jednak naprawdę interesują Cię zagadnienia UFO, porwań czy tym podobnych tajemnic, poszukaj relacji na własną rękę, są ich tysiące. Bo „Czwarty Stopień” jest tylko prostą rozrywką, niczym więcej. Nie mogę go pozytywnie ocenić. Nie w momencie, gdy twórcy jawnie robią ze mnie idiotę.

Tytuł : „The Fourth Kind”  (Polski : „Czwarty stopień”)
Gatunek : thriller, sci-fi, paradokument
Reżyser : Olatunde Osunsanmi
Premiera : 2 lipca 2010 (Polska) ; 24 października 2009 (Świat)
Dystrybutor :  Best Film